Patent değerleme metodları nedir, Maliyet, Pazar, Gelir ve gelişmiş değerleme metodlarını ve değerleme yapan kurumları buradan inceleyebilirsiniz. Patent değeri nasıl hesaplanır, Patent değer çeşitleri ve değer göstergelerin neler olduğunu aşağıda inceleyebilirsiniz.
Etkin Patent ‘ in detaylı açıkladığı Patent Nasıl Alınır başlıklı yazımızı, oldukça yararlı olabilecek Patent Sorgulama ve Patent Alma yazılarımızı ve Faydalı Model Başvuru yazılarımızı Patent Ücretleri sayfamızı incelemenizi öneriyoruz.
İÇERİK
Değer – Değerleme
Patent Değerleme Metotları
Patent Değerlemesi Kullanım Alanları
Patent Değerlemesi Yapan Kurumlar
Patent Değerleme Programları
Sonuç:
DEĞER DEĞERLEME
Değer
Bir varlığın kullanılması ile gelecekte elde edilecek ekonomik faydanın bugünün fiyatı olarak ifadesi
Değerleme
Bir varlığın parasal değerinin (ekonomik faydanın) tespiti
Patent Değerlemesi
Patentlerin (patent korumasıyla birlikte patente konu teknolojinin) değerinin tespiti
Patent Değerlemesi
Bir patentin değerlemesinin yapılabilmesi için,
buluşun (teknolojinin) tanımlanabilir bir varlık olması,
bu varlığın yasal bir unvanının olması (bir sahibinin olması ve transfer edilebilir olması)
tek başına gelir getirebilir olması gerekmektedir.
Patent Değeri Çeşitleri
Patent Değerleme Metodları , Farklı değerleme amaçlarına göre ortaya çıkan patent değeri çeşitleri:
Gerçeğe Uygun Pazar Değeri
Gerçeğe Uygun Değer
Pazar Değeri
Geçmiş Değer
Elde Etme Değeri
Kullanım Değeri
Yatırım (yatırımcı) Değeri
Hak Sahibi Değeri
Sigorta Edilebilir Değer
Teminat Değeri
Vergi Üzerinden Değer
Patent Değerlemesi
Birçok varlığın aksine, patent değerlerinin tespiti çok zordur.
Nedenleri:
patent gibi şirketler için stratejik öneme sahip varlıkların değerlemesi için gerekli sağlıklı bilgiye ulaşma zorluğu
patent değerine etki eden çok sayıda faktörün bulunması
Değer Göstergeleri
Dolaylı Göstergeler
Yenileme Ücretleri
Patent Atıfları
Patent Kapsamı
Tarifname Detayı
İstem Sayısı/Uzunluğu/Genişliği/Türü
İtiraz Sayısı
Patent Ailesi
Patent Ömrü
Patent Sayısı
Çoklu Göstergeler
Doğrudan Göstergeler
Anketler
DEĞERLEME METODLARI
Maliyet Metodu
Pazar Metodu
Gelir Metodu
Gelişmiş Değerleme Metotları
Maliyet Metodu
Patentli teknolojinin aynısının ya da benzerinin geliştirilmesi için yapılan harcamaları esas almaktadır.
Geçmiş maliyetler (muhasebedeki maliyetler) değil, üretilecek benzer/aynı teknoloji için yapılacak bugünkü maliyetler kullanılmaktadır.
Patent Değerleme Metodları , Süreç içindeki tüm maliyetler değil, sadece benzer/aynı teknolojiyi üretmek için gerçekleşen maliyetler hesaba katılmaktadır.
malzeme, işçi maliyetleri gibi doğrudan maliyetler
yönetim maliyetleri gibi bazı genel gider kalemleri
Benzer/aynı teknoloji için bir yatırımcının ödeyeceği maksimum miktarı ve patentini satmak isteyen bir hak sahibi için de, alt limit tespiti için kullanılabilir.
Avantaj
geçmiş/bugünkü maliyetlere (tutarlı ölçütlere) dayandığı için güvenilir ve kolaydır
daha çok aşağıdaki durumlarda kullanışlıdır:
Yeni geliştirilmekte olan (varlıkla henüz bir gelirin elde edilmediği) teknolojilerde
minimum düzeyde ekonomik faaliyetin söz konusu olduğu durumlarda
maliyetin makul bir güvenilirlik derecesinde tahmininin söz konusu olduğu sınırlı durumlarda
yasal korumanın zayıf veya teknolojinin nispeten bilinir olduğu durumlarda
Dezavantaj
normal işletme maliyetleri ile patentli teknoloji için yapılan harcamaları ayırdetmek zor olduğundan, tam patent maliyetini hesaplamak zordur.
varlık için yapılan harcama ile o varlığın değeri arasında karşılıklı bir ilişki olmadığından, patentle sağlanacak ekonomik faydaları ihmal eder (patentin ekonomik
değerini yansıtmaz).
patentli teknoloji için çoğu zaman benzer/aynı fonksiyonellik/kullanışlılık özelliklerine sahip teknoloji bulmak mümkün olmadığından,uygulanabilirliği kısıtlıdır.
Maliyet Metodu
İki çeşit maliyet metodu:
Yeniden Üretme Metodu
Yerine Koyma (Yenileme) Metodu
Pazar Metodu
Patent Değerleme Metodları , Değerlemesi yapılacak patentlerin yakın geçmişte lisans, devir vb. işlemlere konu olmuş benzer patentlerle karşılaştırıldığı yöntemdir.
Avantaj
benzer patentli teknoloji ve bu teknolojiyle ilgili işlem bilgilerinin mevcut olması halinde, çok kullanışlı, pratik ve anlaşılması kolaydır.
gerçekleşmiş bir işlem esas alındığından, bu metotla ulaşılan değer gerçeğe uygun pazar değeridir.
az sayıda varsayım kullanıldığından ulaşılan değer objektiftir.
maliyet ve gelir metotlarına göre daha az sayıda analitik işlem içerir.
Dezavantaj
az sayıda karşılaştırılabilir patent ve işlem bulunur.
genelde gerçekleşen işlem bilgileri kamuyla paylaşılmaz.
işlemlere konu olan varlıklar her zaman karşılaştırılabilir değildir.
benzer patent ve işlem bilgileri bulunması halinde de,söz konusu patentin değerlemesinin istenen şekilde yapılıp yapılmadığı garanti edilemez.
sadece benzer patentin pazar değeri esas alındığından, değerlemesi yapılan patentle gelecekte sağlanması muhtemel gelir gözardı edilir.
kullanılan değişkenler çoğunlukla kuramsal olmayan piyasa odaklı (dış) değişkenler olup, bunların toplanması, düzenlenmesi ve analizi, iç bilgilere göre
daha zordur.
Pazar metodu çeşitleri:
Satış Karşılaştırma Metodu
Pazar Odaklı Yerine Koyma Maliyeti Metodu
Karşılaştırmalı Gelir Farkı Metodu
Gelir Metodu
Patentin ticari kullanımı ile elde edilmesi beklenen ekonomik faydanın bugünkü net değeri cinsinden ifade edilmesi demek olan İskontolu Nakit Akışları (İNA) yöntemini esas alan metottur.
X = Y / (1+k)n
X: bugünkü değer (gelecekte elde edilecek gelirin k faktörü için bugünkü değeri)
Y: n yıl sonunda elde edilecek gelir (gelecek değer)
k: iskonto oranı (gelecekte Y gelirinin gerçekleşme riski, risk faktörü)
n: yıl
Gelir metodunun üç temel bileşeni:
ekonomik gelir (Y) tahmini
zaman periyodu (n) tahmini
iskonto oranı (k) tahmini
Avantaj
değişik değerleme amaçlarına uygun ve farklı durumlara adapte edilebilir esnekliktedir. Bu nedenle, en çok kullanılan metottur.
patentle ilgili gelir üretme kapasitesi, gelirin patent ve patentle ilgili varlıklara dağıtımı,patentin beklenen yaşam ömrü, patente yapılan yatırım riski gibi değişkenler açıkça
ve tek tek belirlendiği için güvenilirdir.
Dezavantaj
birçok tahmini (patentin kullanımıyla sağlanacak gelirin tahmini, gelirin beklenen büyüme eğilimi, gelirin bugünün rakamlarıyla ifade edilmesi için uygulanacak uygun iskonto
oranının tespiti, gelir akışının ne kadar süreceği ve ödeme zamanları vb.) gerektirir.
tahminler için gerekli bilgiler (sektörle ilgili pazar büyüklüğü,büyüme trentleri, şirketlerin pazar payları, riskler, fiyatlama bilgileri gibi) her zaman ulaşılabilir olmadığından, sınırlı bir kullanım alanına sahiptir.
tahminler için gerekli bilgilerin mevcut olması halinde de,manipüle edilmeye açık hassas ekonomik değişkenleri ve karmaşık metotları içerdiğinden, bu bilgilerin sübjektif nakit akış değerlerini elde etmek için suistimal edilmesi mümkündür.
karmaşık metotlar, kötü niyetli olmayan hataların yapılmasına da neden olabilir.
Gelir metodu çeşitleri:
Gelir Artış Metodu
Kar Dağıtım Metodu
Teknoloji Faktörü
Ulaşılabilir Maksimum Kar (UMK) Metodu
Teliften Kurtulma Metodu
GELİŞMİŞ DEĞERLEME METODLARI
İNA ve karar ağacı modelleri temelli
Gelişmiş yeni metotlar
Risk Ayarlamalı Bugünkü Net Değer Metodu
Olasılık Ağaçları Metodu
Monte Karlo Metodu
Duran Varlıklar İçin Seçenekli Değerleme Metodu
Avantaj
gelir ve maliyetler hakkındaki varsayımlarla oluşturulan nakit akış modelleri ile ilgili varlığın değer üretmesi için gerekli koşullu olayların açık bir şekilde modellendiği karar ağacı modellerine dayandıklarından, ele edilen değerler gerçeğe daha uygun sonuçlardır.
patentlerle ilgili yönetim kararlarındaki esnekliklerin dikkate alınmasını gerektiren yüksek miktarlı ve uzun dönemli yatırımların söz konusu olduğu durumlar için daha uygundur.
Dezavantaj
gelir metotlarından daha karmaşık matematiksel hesaplamalar içerirler.
gelir metodundaki tahminlere ek olarak,koşullu olaylar ve bunların olasılıkları da belirlenmelidir.
Değerleme Kullanım Alanları
Patent kullanımındaki değişim
pasif aktif
patent patent
stratejisi stratejileri
Teknoloji Transferi
Lisans, devir, şirket ortaklıkları, şirket birleşme ve devralmaları
Finansman Temini
Banka kredileri
Risk sermayesi
Sigortacılık Uygulamaları
Tecavüz, tazminat ve hükümsüzlük davalarına karşı bir önlem
Vergi ve Muhasebe Uygulamaları
Patent Bağışı
Şirket Birleşme / Devralmaları
Halka arz (hisse senedi değeri)
Transfer Fiyatlama
Dava ve Anlaşmazlıklar, İcra, İflas, Haciz Durumları
İşçi buluşları
DEĞERLEME YAPAN KURUMLAR
Özel aracı şirketler
Kurumlar (PL-X, Nihon IR, QED Intellectual Property, PATEV,TAEUS, IPB)
Platformlar (Yet2.com, UTEK-pax, Patentcafe)
Patent Avcıları (Troller)
Patent Vekilleri
Kamu kurumları
Japon Patent Ofisi (Patent Değerleme Göstergesi)
Bölgesel Patent Bilgi Merkezleri (Almanya)
Patent Ajansları
Ulusal Sınai Mülkiyet Bilgi ve Eğitim Merkezi (Japonya)
Finlandiya Buluş Vakfı
Diğer
Avrupa Patent Ofisi
Teknoloji Transfer Ofisleri
Patent Değerleme Programları
Portfolio-Xpert™
Nitel analizlerle derecelendirme ve puanlama sistemi (Patent Factor Index-PFI)
Patent Board
Patentleri seçkin akademik yayınlarda ve Amerikan ve Avrupa patent dokümanlarında aldıkları atıf sayılarına göre puanlandırma sistemi
IPScore®
Nitel değerlemeler (yasal statü, teknoloji, pazar durumu, finans ve strateji olmak üzere 5 faktör altında)
Nicel değerlemeler (NPV modülü ile, geliştirme maliyetleri, geliştirme zamanı, pazar ve ürün koşulları gibi ek bilgilerin verilmesiyle)
Sonuç
Ülkemiz patent değerlemesi ve uygulama alanları konularında gelişmiş ülkelerin çok gerisinde
patent bilinci ve dolayısıyla patent başvuru sayısındaki yetersizliğimiz
Değerlemelerde, mümkün olduğu taktirde,birden fazla metodun kullanılması
Her bir metodun daha uygun olduğu bazı uygulama alanları
Muhasebe/vergi uygulamaları – Maliyet metotları
Teknoloji transferi ve finansman temini – Gelir metotları
Şirket içi yönetim kararları – Pazar metotları
Yüksek miktarlı ve uzun dönemli yatırımlar -Gelişmiş değerleme metotları
YASAL DÜZENLEMELER
Patent Değerleme Metodları , gelişmiş ülkelerdekine benzer uygulamaların olmadığı (işçi buluşları, patent teminatı ile banka kredisi, patent sigortası, muhasebe/vergi uygulamaları, patent bağışıyla vergi indirimi gibi) alanlarda
Altyapı çalışmaları
benzer ancak yetersiz olan uygulamaların bulunduğu (risk sermayesi, transfer fiyatlama uygulamaları, halka açık firmaların denetimi,mahkeme kararları gibi) konularda
Veri temini (altyapı çalışmaları)
Yasal zorunluluk getirmek
lisans anlaşmalarının resmi organlara kaydı (OECD ülkelerindeki lisans gelirlerinin yayınlanması zorunluluğu gibi)
Teşvik edici uygulamalar
Yıllık ücretlerde sağlanacak indirim
İşlem kayıtlarının bedelsiz ya da cüzi bir bedel karşılığında gerçekleştirilmesi
(cüzi bir bedel alınması halinde) tek bir ücret karşılığında istenen sayıda patentin kaydı
Kayıtlı işlem bilgilerinin değerlemeler için kullanılabilmesi için hak sahiplerinden izin (sözleşmelerde belirtilen bedel üzerinden vergi alınmaması)
Veritabanı oluşturulması
Kamu ve özel sektörden bilgilerin derlenmesi
Halka açık şirketlerin raporları, geçmiş finansal raporlar (bilançolar), bütçeler, fiyat listeleri, vb.,
Proje yönetim kararları,
Alım maliyeti ya da tahmini geliştirme maliyetleri, alım tarihi ya da geliştirme zaman aralığı, pazar potansiyeli, mevcut rakip teknolojiler, sektör raporları/yayınları,yayınlanmış anlaşmalar vb.,
Uzman görüşleri, Mülakatlar,
Sektör dernek ve odaları, mahkeme kararları, aracı kurumlar vb.
Değer göstergeleri ile ilgili verilerin düzenlenmesi
Anket çalışmaları (PATVAL-EU, Japon Patent Ofisi anketi vb.)
Bilimsel makale, kitap vb. çalışmalar
Değerleme programları
Bu konuyla ilişkili olan Marka Değerleme Metodları başlıklı yazımızıa inceleyebilirsiniz.
Kaynak:
Türk Patent Enstitüsü
Mehmet Nurşad SÖZER
Patent Uzmanı
Konuyla ilgili bir diğer yazımız olan Marka Değerleme Metodları başlıklı yazımızıda incelemenizi öneriyoruz.