Marka, tescil edilmiş veya tescil için başvurusu daha önce yapılmış bir markanın aynı veya benzeri olmakla birlikte, farklı mallar veya hizmetlerde kullanılabilir.
Ancak, tescil edilmiş veya tescil için başvurusu yapılmış markanın, toplumda ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yararın sağlanabileceği, markanın itibarına zarar verebileceği veya tescil için başvurusu yapılmış markanın ayırt edici karakterini zedeleyici sonuçlar doğurabileceği durumda, tescil edilmiş veya tescil için başvurusu daha önce yapılmış bir marka sahibinin itirazı üzerine, farklı mal veya hizmetlerde kullanılacak olsa bile, sonraki markanın tescil başvurusu reddedilir.”
Tanınmış markaların farklı mal ve hizmetler yönünden korunmasını düzenleyen 6769 sayılı sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’ nun 6/4 maddesi şöyledir.
Toplumda belirli bir tanınmışlık düzeyine ulaşan önceki bir tarihte tescil edilmiş veya tescil için başvurusu yapılmış markadan,
- tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yarar sağlayabilecek,
- markanın itibarına zarar verebilecek,
- markanın ayırt edici karakterini zedeleyici sonuçlar doğurabilecek durumda olan sonraki başvuru, farklı mal ve hizmetlerde kullanılacak olsa bile reddedilecektir.
Tanınmış Marka İtiraz incelemesi Temel Kriterler
SMK ‘nın 6/4 maddesi gerekçe gösterilerek yapılan itirazlar incelenirken aşağıdaki sırayı takip eden bir değerlendirme yapılması gerekmektedir:
- İtiraza gerekçe olarak gösterilen ve tanınmışlığı iddia edilen markanın Türkiye’de itiraz edilen başvurudan önceki tarihte tescilinin veya tescil başvurusunun olup olmadığı,
- İtiraz edilen başvuru ile itiraza mesnet markaların ilişkilendirilme ihtimali de dahil olmak üzere karıştırılma ihtimaline yol açabilecek derecede benzer olup olmadıkları,
- İtiraza gerekçe olarak gösterilen markanın Türkiye’de tanınmış olup olmadığı,
- Tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yarar sağlanıp sağlanmayacağı,
- Markanın itibarına zarar verip vermeyeceği,
- Markanın ayırt edici karakterini zedeleyip zedelemeyeceği.
Burada sayılanların ilk üç koşulun herhangi birinin sağlanmaması durumunda takip eden basamaklar için herhangi bir değerlendirme yapılmasına gerek yoktur.
Öte yandan, ilk üç koşulun sağlanması halinde son üç koşuldan herhangi birinin varlığı yeterli görülecektir. Bununla birlikte her farklı mal ve hizmet sınıflar açısından kullanım nedeniyle markanın tanınmışlığından haksız yarar sağlanacağı, tanınmış markanın itibarına zarar verileceği ya da ayırt edici niteliğinin zedeleneceği sonucu çıkarılamaz.
Mevcut olayın niteliğine göre söz konusu koşulların iddia eden tarafça ispatlanması gerekir. SMK ‘nın 6/4 maddesi, tanınmış marka ile aynı ya da benzer olan her marka başvurusunun reddedilmesini amaçlamaz. Markanın ilgili ülkede tanınmış olması koşulu, tanınmış markanın farklı mal ve hizmetler yönünden korunması için gerekli koşullardan sadece birisidir.
Korumanın sağlanması için diğer koşulların da varlığı aranmalıdır ve tanınmışlığa ilişkin kanaat oluştuktan sonra diğer koşulların değerlendirilmesine geçilmelidir.
Markaların benzerliği bağlamında tanınmış markaların korunması
8/4 maddesi kapsamında, sonraki tescil başvurusunun, belirtilen koşulların varlığı halinde farklı mal ve hizmetler için dahi reddedileceğinin hükme bağlanması, bu korumanın aynı veya benzer mal ve hizmetler için de sağlanmasını gerektirmektedir.
Markaların Benzerliği Tanınmış marka korumasının şartları incelenirken öncelikle işaretler arasındaki benzerlik ilişkisinin değerlendirilmesi gerekir. Sonraki markanın, tanınmışlığı iddia edilen marka ile aynı, benzer olmaması ya da ilişkilendirme ihtimalini içerecek şekilde karıştırılma ihtimalinin bulunmaması durumunda, diğer şartlar için herhangi bir inceleme yapılmasına gerek yoktur.
Aynı yönde Avrupa Adalet Divanı Intel kararında, toplum zihninde herhangi bir bağlantı kurma durumunun yokluğunda, sonraki markanın kullanılmasının diğer şartların meydana gelmesine neden olmayacağını ifade etmiştir.
Genel olarak bir markanın koruma kapsamı belirlenirken, markanın ayırt edici gücü dikkate alınan faktörlerden biridir. Markanın ayırt ediciliği, markanın kendi özelliklerinden kaynaklanabileceği gibi, bilinirliğinden de kaynaklanabilir.
Bu anlamda yüksek ayırt ediciliğe sahip tanınmış markalar daha geniş bir korumadan yararlanır. Benzer mal ve hizmetlerin değerlendirmesi yapılırken, özellikle tanınmış markalarda korumanın genişletileceği mal ve hizmetlerin kapsamı incelenirken, mal ve hizmetlerin benzerliği ile işaretlerin benzerliği arasında bir korelasyonun olduğu dikkate alınmalıdır.
Mal ve Hizmetlerin Benzerliği
Şöyle ki; mal ve hizmetlerin benzerliğinin düşüklüğü, markalar arasındaki benzerliğin yüksekliği ile telafi edilebilir. Bununla birlikte, markanın ayırt ediciliği, bilinirlik derecesi, markalar arasındaki benzerlik ilişkisinin niteliği, markanın bilinir olduğu sektöre yakınlığı ya da uzaklığı gibi etmenler dikkate alınarak mal ve hizmetler arasında bağlantı kurma ya da markanın hangi ölçüde koruma kapsamına alınacağı hususları değerlendirilmelidir.
Mal ve Hizmetlerin Benzerliği Marka başvurularına konu olan mal ve hizmetlerin sınıflandırılmasına ilişkin Tebliğe göre, aynı tür mal ve hizmetin tespitinde, Tebliğ ekinde düzenlenen gruplar esas alınacaktır. Ancak, marka tescil başvurularının veya itirazların incelenmesi aşamalarında aynı tür mal ve hizmet, farklı mal ve hizmet sınıf kodlarını da içerecek şekilde daha geniş kapsamda değerlendirilebilir.
Tanınmış Markadan Haksız Yarar Sağlama
Haksız Bir Yararın Sağlanması Tanınmış markanın başka işletmeler tarafından farklı mal ve hizmetlerde kullanılması yoluyla, tanınmış markanın sahip olduğu müşteri potansiyelinden ve yüksek reklam gücünden faydalanılarak haksız yarar sağlanabilmektedir.
Buradaki hareket noktası, tüketicilerin tanınmış markalı ürünlerin, tanınmış marka sahibinin yardımıyla, sponsorluğunda veya verdiği lisans yoluyla ve tanınmış marka sahibinin sahip olduğu teknoloji ile üretildiği izleniminde olmaları nedeniyle veya malların üretilmesi veya hizmetlerin sunumunda tanınmış marka sahibi ile birlikte hareket edildiği düşüncesiyle bu ürünleri kolayca tercih edebilmeleridir.